VI Techco Forum zorganizowane przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego skupiło uwagę uczestników na konsekwencjach aktualnych i projektowanych regulacji unijnych dla konkurencyjności europejskiego sektora chemicznego. W centrum rozmów znalazły się kwestie kosztów energii, stabilności otoczenia inwestycyjnego, ryzyka regulacyjnego oraz ochrony rynku Unii Europejskiej przed importem z obszarów o niższych standardach środowiskowych. Uczestnicy dyskutowali także o praktycznych wyzwaniach związanych z wdrażaniem pakietu Fit for 55, systemu EU ETS i CBAM, nowego rozporządzenia EUDR, planowanych uproszczeń w ramach rewizji REACH i pakietów Omnibus, a także o roli technologii CCUS oraz gospodarce o obiegu zamkniętym. W wielu wystąpieniach podkreślano rozbieżność między skalą i tempem zmian regulacyjnych a realnymi możliwościami inwestycyjnymi przedsiębiorstw chemicznych, w tym producentów i przetwórców tworzyw sztucznych, które funkcjonują w warunkach rosnącej presji kosztowej i konkurencyjnej.
Konkurencyjność pod presją regulacyjną
Spotkanie rozpoczęło się od briefingu eksperckiego „Regulacje, pakiety, plany – co znaczą dla konkurencyjności branży?”, który poprowadziły Klaudia Kleps, dyrektor Pionu Rzecznictwa i Legislacji, oraz Aleksandra Sutryk, główna specjalistka ds. regulacji w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego. Przedstawiono ostatnie inicjatywy Komisji Europejskiej, od raportu Draghiego określonego jako „wake-up call” dla Europy, poprzez Kompas Konkurencyjności, Plan na rzecz przystępnej energii i Omnibus dla MŚP, po Plan działania na rzecz europejskiego przemysłu chemicznego oraz pakiet Omnibus dla chemikaliów. W dokumentach tych branża chemiczna została formalnie uznana za sektor strategiczny, kluczowy dla rozwoju zielonych technologii i utrzymania łańcuchów dostaw.
Ekspertki zaznaczyły jednak niedobór operacyjnych rozwiązań, w tym brak decyzji dotyczących reformy EU ETS i wzmocnienia CBAM, które mogłyby przełożyć się na poprawę warunków funkcjonowania przedsiębiorstw. Wskazano na konieczność obniżenia kosztów energii, zapewnienia stabilnego i przewidywalnego otoczenia inwestycyjnego, ograniczenia ryzyka regulacyjnego, skutecznej ochrony rynku UE przed importem oraz wzmocnienia strategicznej autonomii. Postulaty te zostały wcześniej zebrane w „Manifeście Polskiej Chemii” opublikowanym przez PIPC w 2024 r.
Następnie odbyła się dyskusja „Od planów i strategii do działań – czy polityka przemysłowa wspiera konkurencyjność chemii?”, z udziałem Pawła Bieniasza, head of strategy Business Unit Soda w Qemetica, Damiana Fogla, dyrektora Biura Regulacji Międzynarodowych w Orlenie, oraz Macieja Przymanowskiego, eksperta ds. transformacji w Biurze Transformacji i Dekarbonizacji Rafinerii Gdańskiej. Moderatorką była Aleksandra Sutryk. Uczestnicy podkreślali brak konkretów w unijnych inicjatywach dotyczących konkurencyjności i transformacji przemysłu oraz wskazywali na niestabilność systemu EU ETS i rosnącą presję importu z rynków o niższych standardach. Wskazano na potrzebę doprecyzowania instrumentów takich jak CCA, CISAF i Fundusz Konkurencyjności oraz zapewnienia finansowania dla technologii dekarbonizacyjnych, w tym CCS i projektów wodorowych. Zwrócono uwagę, że obecne cele dla wodoru są przeskalowane, a restrykcyjne definicje oraz faworyzowanie wybranych rozwiązań naruszają zasadę neutralności technologicznej.
EUDR i gospodarka o obiegu zamkniętym
Po przerwie dr Sergiusz Urban, partner w WKB Lawyers, omówił rozporządzenie UE dotyczące przeciwdziałania wylesianiu EUDR. Wskazał, że to jedna z kluczowych regulacji środowiskowych Unii, ponieważ nakłada na przedsiębiorstwa obowiązek pełnej identyfikowalności pochodzenia surowców narażonych na ryzyko wylesiania. Firmy wprowadzające takie produkty na rynek UE lub eksportujące je będą musiały wdrożyć procedury należytej staranności obejmujące analizę ryzyka, gromadzenie szczegółowych danych, w tym geolokalizacji działek produkcyjnych, oraz składanie oświadczeń w systemie TRACES. Wysokie sankcje przewidziane w rozporządzeniu powodują, że jego wdrożenie ma charakter strategiczny dla całych łańcuchów dostaw. Urban przypomniał, że obowiązki zaczną dotyczyć dużych i średnich przedsiębiorstw pod koniec 2025 r., a MŚP w połowie 2026 r., przy czym w UE trwa dyskusja o ewentualnym przesunięciu terminów i uproszczeniach.
W dalszej części agendy Klaudia Kleps poprowadziła panel „Surowce, odpady, regulacje, konkurencyjność – chemia w gospodarce o obiegu zamkniętym”, z udziałem dr inż. Darii Frączak z Łukasiewicz – Instytutu Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia”, Grzegorza Semerjaka z Orlen Południe, Sebastiana Szuby, prezesa zarządu Hig Polska, dr. Sergiusza Urbana z WKB Lawyers oraz dr inż. Anny Zalewskiej z Basf Polska. Paneliści wskazywali, że największym wyzwaniem dla rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym jest niepewność i niespójność regulacyjna na poziomie unijnym i krajowym. Zwracano uwagę na chaotyczne zmiany przepisów, brak jasnych wytycznych stosowania, nakładanie się regulacji oraz brak komplementarności polityk horyzontalnych i sektorowych.
Wskazano także opóźnienia we wdrażaniu kluczowych instrumentów takich jak rozszerzona odpowiedzialność producenta i system kaucyjny. Branża chemiczna akcentowała konieczność neutralności technologicznej oraz tworzenia warunków do rozwoju recyklingu mechanicznego, organicznego i chemicznego. Recykling chemiczny boryka się dziś z brakiem definicji prawnej, barierami administracyjnymi i problemami z pozyskaniem finansowania. Z perspektywy innowacji szczególnie trudny jest etap skalowania technologii, gdzie kosztowne procesy pilotażowe oraz ograniczona skłonność do ryzyka inwestycyjnego spowalniają wdrożenia. Jednocześnie wskazano na rosnący potencjał biopaliw, odzysku olejów i nowych materiałów lepiej przystosowanych do recyklingu. Paneliści podkreślili znaczenie edukacji administracji i konsumentów oraz konieczność stabilnych ram regulacyjnych i finansowych dla rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym i zwiększenia popytu na produkty cyrkularne.
Rola finansów w zielonej transformacji
W specjalnej sesji Banku Millennium i Ican Institute: Partnerów Klubu CFO „Możliwości inwestycyjne i zielone finansowanie w branży chemicznej” udział wzięli Marcin Puziak, członek zarządu ds. finansowych w Qemetica, Agata Zieleniak z Departamentu Marketingu Bankowości Przedsiębiorstw Banku Millennium oraz dr inż. Tomasz Zieliński, prezes zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. Moderatorem był Bartosz Gayer, opiekun merytoryczny Klubu CFO Ican Institute. Dyskusja potwierdziła, że sektor chemiczny funkcjonuje w warunkach silnej presji regulacyjnej, kosztowej i konkurencyjnej przy równoczesnej konieczności realizacji znaczących inwestycji w dekarbonizację, efektywność energetyczną i modernizację procesów.
Inwestycje te mają często długi horyzont zwrotu i wpływają na wyniki krótkoterminowe, co zwiększa rolę dyrektora finansowego jako współtwórcy strategii transformacyjnej odpowiedzialnego za spójność działań z regulacjami, strategią przedsiębiorstwa i oczekiwaniami interesariuszy. Instytucje finansowe, w tym Bank Millennium, przedstawiono jako partnerów inwestycyjnych i doradczych oferujących preferencyjne warunki finansowania projektów zrównoważonych oraz wsparcie w pozyskiwaniu środków publicznych. Uczestnicy ocenili, że kierunek i tempo inwestycji w najbliższych latach będą w dużym stopniu zależne od otoczenia regulacyjnego UE, wymagań rynkowych dotyczących śladu środowiskowego oraz dostępności technologii umożliwiających osiągnięcie celów klimatycznych.
Responsible Care i wyróżnienia dla firm
Stałym elementem Techco Forum jest wręczenie certyfikatów Ramowego Systemu Zarządzania Responsible Care. W 2025 r. certyfikaty odebrali przedstawiciele PCC Rokita, Brenntag, Keyser Mackay i Basell Orlen Polyolefins. Jubileuszową statuetkę z okazji 30-lecia realizacji Programu Responsible Care otrzymał Anwil.
Transport chemikaliów między bezpieczeństwem a transformacją
Część programu poświęcono transportowi i dystrybucji chemikaliów. Agnieszka Janusz, partner w Lexsential Studio Legale, w briefingu „Transport odpadów niebezpiecznych na przykładzie Włoch” przedstawiła włoski, silnie sformalizowany system. Jego podstawą jest formularz identyfikacji odpadów FIR oraz obowiązek wpisu do krajowego rejestru podmiotów gospodarujących odpadami, obejmującego transport odpadów niebezpiecznych. Rejestracja wymaga wykazania zdolności technicznej i finansowej oraz spełnienia licznych wymogów formalnych. Od 2025 r. obowiązują wyższe sankcje za naruszenia, co zwiększa znaczenie pełnej zgodności z regulacjami.
Briefing stanowił wprowadzenie do rozmowy eksperckiej „Na skrzyżowaniu dystrybucji, prawa i klimatu – przyszłość dystrybucji i logistyki chemikaliów”, w której uczestniczyli Łukasz Balcerak, zastępca kierownika Wydziału Techniki w Transportowym Dozorze Technicznym, oraz Grzegorz Szenejko, prezes zarządu Go Logis. Wskazywano na rosnącą rozbieżność między ambicjami regulacyjnymi a realiami transportu towarów niebezpiecznych. Z jednej strony ADR i przepisy europejskie promują „zieloną” transformację, dopuszczając pojazdy elektryczne i wodorowe, wspierając intermodalność oraz wprowadzając nowe wymagania techniczne i raportowe. Z drugiej strony branża boryka się z niedostateczną infrastrukturą, wysokimi kosztami energii, ograniczoną dostępnością paliw alternatywnych oraz przeregulowaniem, które nie zawsze odpowiada praktyce operacyjnej.
Transport bez kierowcy i szerokie wykorzystanie napędów zeroemisyjnych oceniono jako koncepcje wyprzedzające obecne możliwości rynkowe. Zwrócono uwagę na nadmiernie szczegółowe przepisy, różne interpretacje krajowe oraz błędne korekty w ADR, które utrudniają działalność przewoźnikom. Uczestnicy zgodzili się co do konieczności dialogu między regulatorami, nauką i biznesem oraz wspólnego wypracowywania rozwiązań, tak aby przepisy wspierały bezpieczeństwo i transformację zamiast nadmiernie obciążać sektor.
