Branża farmaceutyczna należy do najbardziej innowacyjnych i dochodowych sektorów na świecie. W 2024 r. europejski rynek farmaceutyczny wygenerował sprzedaż rzędu 280 mld USD. Tylko w Niemczech sprzedaż w I kwartale 2025 r. wyniosła ok. 16,6 mld euro, co plasuje kraj jako największy rynek farmaceutyczny w Europie i czwarty na świecie. Równolegle technologia opakowań zyskała na znaczeniu strategicznym. Poza podstawową funkcją bezpiecznego przechowywania i transportu leków, staje się coraz częściej obszarem koncentracji działań w zakresie zrównoważonego rozwoju, zgodności regulacyjnej i cyfrowej transformacji produkcji oraz logistyki.
Regulacje pozostają kluczowym czynnikiem zmian. Rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR) w długiej perspektywie obejmie również sektor farmaceutyczny i wyrobów medycznych. Chociaż na początku przepisy nie dotyczą opakowań wyrobów medycznych i produktów farmaceutycznych, przewidziano odpowiednio okresy przejściowe do 2035 i 2040 r.; branża już jednak musi podejmować działania. Tempo zmian będzie widoczne na targach interpack 2026: od materiałów blistrowych nadających się do recyklingu po zcyfryzowane linie produkcyjne, które dokumentują i optymalizują procesy w czasie rzeczywistym.
Zrównoważony rozwój coraz mocniej dotyczy opakowań bezpośrednich i zbiorczych. Część rozwiązań, jak formaty wielokrotnego użytku czy napełnialne, trudno zastosować w farmacji, a wykorzystanie recyklatów jest ściśle ograniczone przepisami. Mimo to w obszarze opakowań bezpośrednich producenci wprowadzili alternatywy dla standardowych blisterów z PVC i aluminium. Pierwsze rozwiązania rynkowe obejmują folie formowalne i zamykające z PET lub PP, a także struktury papierowe z właściwościami barierowymi. W jednym projekcie konsorcjalnym cztery firmy opakowaniowe opracowały polipropylenowy blister farmaceutyczny spełniający rygorystyczne wymagania branży. Folia blisterowa PP firmy Etimex została przetestowana i zoptymalizowana do zastosowań praktycznych na nowoczesnej maszynie blisterującej wystawcy interpack, firmy Uhlmann Pac-Systeme, w realistycznych warunkach produkcyjnych.
Materiały nadające się do recyklingu dla produktów farmaceutycznych
Zmianom materiałowym towarzyszy postęp w przetwarzaniu. Wielu producentów maszyn dostosowuje urządzenia do pracy na monomateriałach nadających się do recyklingu, przy zachowaniu wydajności i jakości. Przykładowo Romaco wytwarza blistry z nadającego się do recyklingu monomateriału PET na nowej zgrzewarce płytowej Noack N 760. W trybie czterotorowym osiąga do 150 blisterów PET/PET na minutę. Uniwersalna platforma blisterowa o pracy przerywanej obejmuje szerokie spektrum zastosowań: od stałych postaci leku i ampułek, po wyroby medyczne i postacie półstałe.
Cztery firmy opakowaniowe, w tym Uhlmann Pac-Systeme, wspólnie opracowały zrównoważone opakowanie blistrowe dla farmacji z monomateriału. (Fot.: Etimex)
Cyfryzacja i robotyka w procesach farmaceutycznych
Najnowsze rozwiązania maszynowe cechują się modułowością, wyższym poziomem automatyzacji oraz wykorzystaniem robotyki. Wiele z nich po raz pierwszy zaprezentowano szerokiej publiczności branżowej na targach interpack; od tego czasu kształtują standardy produkcji.
Steriline łączy robotykę z systemem wizyjnym 3D, określanym jako 3D CPS, aby wspierać bezpieczne pakowanie bezpośrednie wrażliwych leków. System ogranicza emisję cząstek i umożliwia elastyczne procesy o niskim poziomie zanieczyszczeń. Rozpoznaje obiekty w obszarze roboczym i dostosowuje ruchy robotów w czasie rzeczywistym, co pozwala zastąpić konwencjonalne systemy podawania, takie jak zasypowe lejki czy miski wibracyjne. 3D CPS opracowano wspólnie z ISS – Innovative Security Solutions, spółką spin-off Politechniki Mediolańskiej, łącząc wiedzę procesową farmacji z zaawansowaną robotyką i przetwarzaniem obrazu.
Steriline łączy robotykę z systemem wizyjnym 3D. (Fot.: Steriline)
Christ Packing Systems uzyskał patent na zespół zgrzewający dostosowany do wymogów farmacji i technologii medycznej. W odróżnieniu od konwencjonalnych maszyn zgrzewających od dołu, FilmTeq 250 zgrzewa od góry. Według producenta stół zgrzewający pozostaje nieogrzewany, co ogranicza wzrost temperatury produktu i zmniejsza zapotrzebowanie na chłodzenie. Zgrzewanie od góry umożliwia także bardziej zwartą zabudowę maszyny i mniejszą powierzchnię zajmowaną.
Opatentowany system zgrzewania FilmTeq delikatnie zgrzewa od góry. (Fot.: Christ Packing System)
Producenci maszyn koncentrują się również na wydajności procesów aseptycznych. W 2024 r. Syntegon odnotował rekordowe wyniki napędzane rosnącym popytem na kompletne rozwiązania aseptyczne. Firma przedstawiła nową koncepcję linii do produktów płynnych, opracowaną z dwoma partnerami farmaceutycznymi. Koncepcja SynTiso umożliwia szybszy transport aseptyczny i nawet o 50 procent krótsze zmiany partii na mniejszej powierzchni. Przy 100-procentowej kontroli w toku procesu można przetwarzać do 600 strzykawek, fiolek lub wkładów na minutę - poziom, który producent określa jako bezprecedensowy. System odpowiada także na potrzeby produkcji szczepionek i nadaje się do napełniania pojemników gotowych do użycia.
SynTiso umożliwia szybki transport aseptyczny. (Fot.: Syntegon)
Inteligentne opakowania: od NFC po etykiety funkcjonalne
Poza wymiarem ekologicznym, cyfrowe i funkcjonalne funkcje stają się integralną częścią opakowań farmaceutycznych. Czipy RFID, etykiety NFC i bezbateryjne czujniki Bluetooth dostarczają w czasie rzeczywistym informacji o lokalizacji, temperaturze i stanie opakowania. Inteligentne blistry mogą dodatkowo rejestrować zdarzenia pobrania pojedynczych tabletek, co umożliwia dokumentowanie czasu dawkowania. Papierowe etykiety zabezpieczające typu VOID firmy Securikett zapewniają widoczne oznaki naruszenia i mogą być poddawane recyklingowi razem z kartonikiem składanym, który plombują. Elektroniczne ulotki ograniczają zużycie papieru i poprawiają dostęp pacjentów oraz personelu medycznego do aktualnych informacji.
Papierowe etykiety typu VOID zapewniają ochronę przed naruszeniem i nadają się do recyklingu. (Fot.: Securikett)
Interpack 2026 ponownie pokaże rozwiązania dopasowane do potrzeb oraz nowe koncepcje na całej długości łańcucha wartości opakowań farmaceutycznych. Firmy inwestujące dziś w badania, infrastrukturę cyfrową i materiały nadające się do recyklingu prawdopodobnie zyskają długoterminowe przewagi. Uwaga będzie coraz bardziej przesuwać się z substancji czynnej na to, w jaki sposób lek trafia do pacjenta: bezpiecznie, w sposób zrównoważony i inteligentny.
