Poliuretany stanowią grupę tworzyw sztucznych o wyjątkowo wszechstronnych właściwościach oraz szerokim wachlarzu zastosowań przemysłowych i użytkowych. W zależności od stosowanych surowców i warunków przetwórstwa poliuretanów, otrzymuje się szeroką bazę produktów o bardzo zróżnicowanych własnościach. Poliuretany można wytwarzać jako tworzywa piankowe, kauczuki, lakiery, kleje, włókna i materiały skóropodobne.
Najpowszechniejsze zastosowanie w wyrobach mają pianki poliuretanowe. Ich odpady stanowią poważny problem z punktu widzenia zagospodarowania. Pianki poliuretanowe stosowane są w wielu wyrobach codziennego użytku, związanych z ludzką działalnością. Stanowią główny składnik mebli tapicerowanych, elementów izolacyjnych stosowanych w budownictwie i ciepłownictwie, w urządzeniach chłodniczych oraz powszechnie wykorzystywane są jako opakowania wyrobów podatnych na uszkodzenia. Znaczącym źródłem odpadów pianki są zużyte pojazdy samochodowe. Fotele samochodowe, zagłówki, podłokietniki i elementy głuszące wykonane są z pianki poliuretanowej. Rynek napędzany jest też rosnącym zapotrzebowaniem na poliuretan w przemyśle budowlanym. Wzrost ten wynika ze zwiększonego zapotrzebowania na sztywną piankę głównie do celów izolacyjnych. Sztywna pianka obniża koszty energii poprzez zmniejszenie wymagań w zakresie ogrzewania.
Szacuje się, że w kraju powstaje rocznie ponad 20 tys. ton odpadów pianki miękkiej i ponad 10 tys. ton odpadów pianki sztywnej. Zdecydowana większość tych odpadów przekazywana jest na składowiska lub wyrzucana na tzw. dzikie wysypiska. Składowanie odpadów pianek poliuretanowych jest szczególnie kłopotliwe, ponieważ - ze względu na małą gęstość - zajmują one dużą powierzchnię i nie ulegają biodegradacji, stąd czas ich składowania na wysypiskach może wynosić nawet kilkadziesiąt lat. Ograniczona powierzchnia składowisk, rosnące koszty składowania oraz wymagania prawne z zakresu ochrony środowiska sprawiają, że zarówno ze względów ekologicznych, jak i ekonomicznych, niezbędne jest opracowanie sposobów gospodarczego wykorzystania pianek.
Składowanie pianek pochodzących ze starych urządzeń chłodniczych jest zabronione, ze względu na obecność w porach pianki substancji z grupy freonów (chlorofluoropochodne metanu lub etanu). Freony mają małą gęstość i uwolnione z porów pianek przenikają aż do górnych warstw stratosfery, gdzie pod wpływem promieniowania UV następuje rozkład cząsteczek freonu z wydzieleniem chloru, który z kolei katalizuje rozkład ozonu. Jedna cząsteczka np. freonu R11 rozkłada 4 cząsteczki ozonu. A zatem freony są głównym antropogennym składnikiem atmosfery, odpowiedzialnym za ubytek ozonu w wyższych warstwach.
W krajach, w których realizuje się politykę maksymalnego zagospodarowania odpadów (Europa Zachodnia i USA), przetwarzanie odpadów pianek na wyroby użyteczne jest powszechnie stosowane. Stanowia one surowiec do produkcji nowych wyrobów lub być częściowym zamiennikiem surowca oryginalnego
Technologie recyklingu pianek poliuretanowych
Pierwszym etapem w recyklingu pianek poliuretanowych jest odzysk czystej pianki ze zużytych wyrobów, poprzez usunięcie elementów metalowych, materiałów tekstylnych, drewnianych i innych zanieczyszczeń. Odpadowe pianki poliuretanowe, zarówno miękkie jak i sztywne, mogą z dobrymi wynikami być powtórnie wykorzystywane w zastosowaniach podobnych do pierwotnych. Wykorzystanie odpadów może odbywać się w procesach recyklingu materiałowego, surowcowego oraz odzysku energii.Na uwagę zasługują szczególnie metody recyklingu materiałowego, jako najprostsze w stosowaniu i efektywne ekonomicznie. Wśród znanych metod recyklingu materiałowego wyróżnić należy: regranulację i wprowadzanie odpadów do systemu piankowego, prasowanie z reaktywnym środkiem wiążącym oraz spiekanie reaktywne.
