Kwestie zrównoważonego rozwoju w przemyśle tworzyw sztucznych coraz częściej przesuwają się w górę łańcucha wartości, do fazy rozwoju produktu. W warunkach ograniczonych zasobów i zaostrzających się regulacji Centrum Tworzyw Sztucznych SKZ wspiera firmy w przekładaniu projektowania pod cyrkularność na praktyczne działania wzdłuż całego łańcucha wartości tworzyw. Inicjatywy polityczne, takie jak Europejski Zielony Ład, Pakiet UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym oraz Krajowa Strategia Gospodarki Cyrkularnej, podkreślają, że cyrkularne modele biznesowe stają się kluczowymi elementami transformacji w kierunku bardziej zrównoważonej gospodarki przemysłowej. Na tym tle SKZ pozycjonuje swoją ofertę jako usystematyzowane, zorientowane na wdrożenia wsparcie dla firm z branży tworzyw – od wstępnej koncepcji po wdrożenie rozwiązań cyrkularnych w produktach, procesach i modelach biznesowych.
Od projektowania pod cyrkularność do cyrkularnych modeli biznesowych
Centrum Tworzyw Sztucznych SKZ dąży do tego, aby firmy aktywnie kształtowały przejście do cyrkularnego tworzenia wartości, zamiast reagować doraźnie na presję zewnętrzną. Dzięki sieci kompetencji SKZ obejmuje cały łańcuch wartości przemysłu tworzyw sztucznych i kładzie szczególny nacisk na podejście design for circularity (DfC), czyli projektowanie pod cyrkularność. Centrum współpracuje z przedsiębiorstwami już na najwcześniejszych etapach rozwoju, tak aby materiały, produkty i modele biznesowe były projektowane jako zasobooszczędne, naprawialne i nadające się do recyklingu w całym cyklu życia. Celem jest zapewnienie, aby wyroby z tworzyw mogły być integrowane z systemami cyrkularnymi i wnosły konkretny wkład w gospodarkę o obiegu zamkniętym.
SKZ opiera swoją metodykę na koncepcji strategii „R”, od odmowy (refuse) po odzysk (recover). Ramy te służą do systematycznej analizy i oceny potencjału cyrkularności wzdłuż łańcucha wartości. Uwzględniając działania takie jak rezygnacja z niepotrzebnego zużycia materiałów, ograniczanie zużycia zasobów, ponowne użycie produktów i komponentów, naprawa i regeneracja, remanufacturing, recykling oraz odzyskiwanie wartości na końcu cyklu życia, firmy mogą zidentyfikować konkretne punkty interwencji. SKZ stosuje te strategie we współpracy z partnerami przemysłowymi, analizując w sposób zintegrowany projekt techniczny, dobór materiałów i rozwiązania organizacyjne.
Współpraca zorientowana na cykl życia w pięciu obszarach kluczowych
W pracy z przedsiębiorstwami przemysłowymi SKZ uwzględnia cały cykl życia produktu i porządkuje swoje wsparcie wokół pięciu głównych obszarów działania. W rozwoju produktu nacisk kładzie się na modułowość, naprawialność i możliwość recyklingu. Koncepcje modułowe mogą uprościć demontaż i wymianę komponentów, natomiast decyzje projektowe ułatwiające naprawę i wysokiej jakości recykling mają na celu jak najdłuższe utrzymanie materiałów w obiegu. W obszarze materiałów i zaopatrzenia SKZ zajmuje się wykorzystaniem materiałów zrównoważonych oraz wdrażaniem cyfrowych paszportów produktów, które mogą wspierać transparentność składu materiałowego i ułatwiać późniejsze sortowanie oraz procesy recyklingu.
Po stronie produkcji SKZ analizuje, w jaki sposób zużyte produkty lub komponenty mogą być integrowane z procesami wytwórczymi, na przykład poprzez umożliwienie wykorzystania zwracanych części lub surowców wtórnych. W logistyce i systemach zwrotu uwaga koncentruje się na zrównoważonych rozwiązaniach opakowaniowych oraz projektowaniu systemów odbioru, które umożliwiają ponowne włączenie produktów i materiałów do łańcuchów wartości. Wreszcie, w obszarze serwisu i przetwarzania ponownego, SKZ współpracuje z firmami nad koncepcjami takimi jak usługi naprawcze, produkty drugiego życia oraz modele współdzielenia, które wydłużają cykl życia produktów i ograniczają zapotrzebowanie na surowce pierwotne.
Dwustopniowy model wsparcia dla praktycznego wdrażania
W oparciu o strategie „R” i perspektywę cyklu życia Centrum Tworzyw Sztucznych SKZ oferuje dwustopniowy model wsparcia, którego celem jest zapewnienie firmom jasnej i praktycznej ścieżki w kierunku gospodarki cyrkularnej. Pierwszy etap koncentruje się na stworzeniu podstaw i identyfikacji potencjału. W ramach formatu podstawowej kwalifikacji uczestnicy otrzymują przegląd zasad cyrkularności, odpowiednich narzędzi i norm oraz praktycznych przykładów z przemysłu. W tej fazie SKZ przeprowadza usystematyzowany „quick check”, który pomaga firmom określić, gdzie w istniejących produktach i procesach występuje potencjał poprawy efektywności zasobowej i cyrkularności.
W drugim etapie SKZ przechodzi z firmą od analizy do działania. Wspólnie opracowywane są środki techniczne, organizacyjne i strategiczne, które następnie są priorytetyzowane pod kątem spodziewanego efektu i wykonalności. Następnie przekłada się je na konkretną mapę drogową wdrożenia, odzwierciedlającą specyficzne cele, ograniczenia i uwarunkowania operacyjne przedsiębiorstwa. W ten sposób projektowanie pod cyrkularność i cyrkularne modele biznesowe nie są traktowane jako cele abstrakcyjne, lecz jako sekwencja skoordynowanych działań wbudowanych w strategię firmy i codzienne operacje.
Skupienie na firmach średniej wielkości i interdyscyplinarnych kompetencjach
Podejście Centrum Tworzyw Sztucznych SKZ jest wyraźnie zorientowane na praktykę i w szczególności adresowane do firm średniej wielkości. W tej grupie wewnętrzne zasoby do systematycznego rozwijania i wdrażania strategii cyrkularnych są często ograniczone. Dzięki udostępnianiu usystematyzowanych metod, wiedzy sektorowej i zewnętrznej ekspertyzy SKZ chce umożliwić tym firmom udział w przejściu do cyrkularnego tworzenia wartości bez konieczności budowy rozbudowanych zespołów wewnętrznych. Kluczową rolę odgrywa tu współpraca interdyscyplinarna. SKZ łączy ekspertów z zakresu technologii tworzyw sztucznych i gospodarki cyrkularnej, aby opracowywać strategie dostosowane do poszczególnych firm, uwzględniające zarówno wymagania ekologiczne, jak i ekonomiczne.
Jak podkreśla Heicke Gaedeke, starszy inżynier w SKZ, wąskie skupienie się na recyklingowalności na końcu cyklu życia nie jest wystarczające - Aby uczynić produkty i systemy produktowe rzeczywiście cyrkularnymi, samo skoncentrowanie się na projektowaniu pod recykling nie wystarczy. Tylko holistyczne spojrzenie na cykl życia i konsekwentne wykorzystanie wszystkich strategii „R” pozwala w pełni wykorzystać potencjał gospodarki o obiegu zamkniętym. Z tą perspektywą SKZ zaprasza firmy z branży tworzyw sztucznych do wspólnego opracowywania rozwiązań cyrkularnych i aktywnego udziału w kształtowaniu transformacji w kierunku bardziej zrównoważonej i przyszłościowo zorientowanej gospodarki przemysłowej.
