W 2018 r. produkcja opakowań wygenerowała w UE obrót w wysokości 355 mld euro. Rynek opakowań charakteryzuje się wysokim poziomem handlu transgranicznego, a wielu producentów sprzedaje opakowania w wielu państwach członkowskich.
W 2021 r. w UE wytworzono 84,3 mln ton odpadów opakowaniowych, co odpowiada 188,7 kg na mieszkańca. W latach 2010-2021 ilość odpadów opakowaniowych wytworzonych na mieszkańca wzrosła o 22,5%. Najczęstsze odpady opakowaniowe to papier i tektura (40,3%), a następnie tworzywa sztuczne (19,0%), szkło (18,5%), drewno (17,1%) i metal (4,9%).
W odpowiedzi na oczekiwania dotyczące budowania gospodarki o obiegu zamkniętym, unikania marnotrawstwa, odchodzenia od opakowań produkowanych w sposób niezrównoważony i eliminowania jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych powstało rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR). Rozporządzenie ma na celu zwalczanie wzrastającej ilości odpadów, promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym i harmonizację zasad na wewnętrznym rynku obejmującym 27 krajów i 450 mln mieszkańców.
W dniu 24 kwietnia 2024 r., Parlament Europejski podjął decyzję dotyczącą przyjęcia rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR). Rozporządzenie zostało zatwierdzone 476 głosami za, 129 przeciw i 24 wstrzymującymi się. Głosowanie było wynikiem porozumienia osiągniętego między instytucjami UE w marcu tego roku w sprawie ostatecznej wersji rozporządzenia.
Do najważniejszych elementów PPWR należą:
Redukcja ilości opakowań
Przepisy, wyznaczają cele w zakresie redukcji opakowań 5% do 2030 r., 10% do 2035 r. i 15% do 2040 r. Wymagają od krajów UE zmniejszenia w szczególności ilości odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych.
Ograniczenie niektórych rodzajów opakowań
Zakaz niektórych rodzajów jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych od 1 stycznia 2030 roku – obejmuje:
- jednorazowe opakowania zbiorcze z tworzyw sztucznych (np. do grupowania towarów sprzedawanych w butelkach lub puszkach),
- jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych dla pakowanych świeżych owoców i warzyw o wadze poniżej 1,5 kg,
- jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych na żywność i napoje rozlewane i spożywane w lokalach w sektorze HORECA (hotele, restauracje i kawiarnie),
- jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych na przyprawy, konserwy, sosy, śmietankę do kawy, cukier i przyprawy w sektorze HORECA,
- opakowania jednorazowe na kosmetyki, produkty higieniczne i toaletowe do użytku w sektorze zakwaterowania przeznaczone do indywidualnej rezerwacji,
- bardzo lekkie plastikowe torby na zakupy (poniżej 15 mikronów) (z wyjątkiem bardzo lekkich plastikowych toreb na zakupy wymaganych ze względów higienicznych lub dostarczanych jako podstawowe opakowanie żywności luzem, gdy pomaga to zapobiegać marnowaniu żywności).
Promowanie wśród konsumentów ponownego wykorzystania
Konkretne cele dotyczące ponownego użycia do 2030 r. są przewidziane dla opakowań na napoje alkoholowe i bezalkoholowe (z wyjątkiem np. mleka, wina, wina aromatyzowanego, napojów spirytusowych), opakowań transportowych i sprzedażowych, a także opakowań zbiorczych.
Uzupełniania opakowań
Końcowi dystrybutorzy napojów i żywności na wynos będą musieli zaoferować konsumentom możliwość korzystania z własnego pojemnika. Będą oni również zobowiązani do dołożenia starań, aby do 2030 r. oferować 10% produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku.
Opakowania nadające się do recyklingu
Nowe przepisy wymagają aby wszystkie opakowania (z wyjątkiem lekkich opakowań z drewna, korka, tekstyliów, gumy, ceramiki, porcelany i wosku) nadawały się do recyklingu.
Systemy kaucyjne
Do 2029 r. 90% jednorazowych plastikowych i metalowych pojemników na napoje (do trzech litrów) będzie musiało być zbieranych oddzielnie (za pośrednictwem systemów kaucji zwrotnych lub innych rozwiązań zapewniających osiągnięcie celu zbiórki).
Wykorzystanie recyklatów
Zostają również wprowadzone minimalne cele w zakresie zawartości materiałów pochodzących z recyklingu dla opakowań z tworzyw sztucznych oraz minimalne cele w zakresie recyklingu według wagi odpadów opakowaniowych.
Od 1 stycznia 2030 r. część z tworzyw sztucznych w opakowaniach musi mieć następującą minimalną zawartość procentową materiałów z recyklingu odzyskanych z odpadów pokonsumenckich tworzyw sztucznych na jednostkę opakowania:
- 30 % w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z politereftalanu etylenu jako głównego składnika;
- 10 % w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z materiałów z tworzyw sztucznych innych niż politereftalan etylenu, z wyjątkiem butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje;
- 30 % w przypadku butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje;
- 35 % w przypadku innych opakowań
Od 2040 r. wymagane procentowe poziomy zawartości recyklatów wzrosną jeszcze bardziej.
Oczekuje się, że Rada UE potwierdzi przyjęcie rozporządzenia później w 2024 r., a rozporządzenie zostanie wdrożone w 2026 r.
Komentarz organizacji branżowych
Virginia Janssens dyrektor zarządzająca Plastics Europe, wiodącego europejskiego stowarzyszenia zrzeszającego producentów tworzyw sztucznych powiedziała:
„Ogólnie rzecz biorąc, przyjęty tekst jest ambitny i będzie wymagał praktycznego wdrożenia.
Ustanowienie obowiązkowych celów w zakresie zawartości recyklingu dla sektora opakowań w prawodawstwie stanowi wyraźny sygnał dla branży, że popyt na tworzywa sztuczne pochodzące z recyklingu wzrośnie i pobudzi inwestycje w technologie recyklingu, a także rozwój produktów nadających się do recyklingu.”
Virginia Janssens, Dyrektor Zarządzająca Plastics Europe
„Teraz należy skupić się na prawodawstwie wtórnym wymaganym do wdrożenia rozporządzenia w sposób terminowy, praktyczny i realistyczny.” – dodaje Virginia Janssens
