Projekt Upcycle, finansowany z programu Horyzont Europa za pośrednictwem Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Zdrowia i Cyfryzacji (HaDEA), zainaugurowano dwudniowym spotkaniem otwierającym w Gandawie (Belgia). Koordynowany przez Uniwersytet Aalborg w Danii, łączy 19 partnerów z 12 krajów, aby zademonstrować cyrkularne łańcuchy wartości przekształcające obecnie nierecyklowalne odpady z tworzyw sztucznych w materiały opakowaniowe o wysokiej recyklowalności i niezalegające w środowisku. Działanie odpowiada na strukturalne luki w gospodarowaniu tworzywami sztucznymi. Światowa produkcja tworzyw przekracza 460 mln ton rocznie, a skutecznie poddawane recyklingowi jest jedynie 9%. W Europie opakowania stanowią około 40% popytu na tworzywa i 60% strumienia odpadów z tworzyw; większość wyrobów jest używana jednokrotnie, a dwie trzecie trafia do wyrzucenia w ciągu roku, często są to materiały złożone lub zanieczyszczone, które mogą przetrwać w środowisku przez stulecia. Upcycle dąży do zastąpienia tych liniowych przepływów bezpiecznymi, skalowalnymi ścieżkami do opakowań poddających się recyklingowi oraz wiarygodnymi opcjami na koniec cyklu życia, ograniczając zależność od składowania i spalania oraz wspierając cele UE w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym.
Zakres i podejście technologiczne
Nawiązując do projektu H2020 Uplift, Upcycle przechodzi do skali demonstracyjnej, integrując zasady Safe-and-Sustainable-by-Design (SSbD), intensyfikację procesów wspomaganą sztuczną inteligencją, inteligentne strategie polimeryzacji oraz ekoprojektowanie. Docelowymi zastosowaniami są elastyczne opakowania dla świeżej żywności, krótkotrwałe opakowania delikatesowe, butelki na napoje i opakowania produktów higieny osobistej, czyli kategorie, w których kluczowa jest recyklowalność i parametry na końcu cyklu życia. Projekt dąży do ustanowienia łańcuchów wartości rozpoczynających się od strumieni nierecyklowalnych tworzyw i dostarczających materiały zaprojektowane pod wysoką recyklowalność lub, gdzie zasadne, biodegradację.
Działania Aimplas
Aimplas, Centrum Technologii Tworzyw Sztucznych, pełni centralną rolę, łącząc badania nad polimerami z wymaganiami aplikacyjnymi w obszarze opakowań. Ośrodek opracowuje nowe poliestry i kopoliestry, w tym PEF, PBAF oraz mieszanki PLA, poprzez dostosowane formulacje i produkcję w skali pilotażowej. Zestaw technologii obejmuje reaktywne wytłaczanie, kompaundowanie, formowanie wtryskowe i rozdmuch. Aimplas przewodzi także ocenie zachowania na końcu cyklu życia, prowadząc modelowanie biodegradacji, badania kompostowalności w warunkach przemysłowych i domowych oraz oceny środowiskowe w glebie, wodach słodkich i środowisku morskim, uzupełnione wielocyklowymi próbami recyklingu mechanicznego. Dodatkowo Aimplas wspiera definiowanie wymagań użytkowników końcowych, analizę rynku i zgodność z regulacjami, aby zapewnić, że materiały są bezpieczne, skalowalne i gotowe do wdrożenia rynkowego.
Konsorcjum i oczekiwane rezultaty
Konsorcjum łączy kompetencje w całym łańcuchu wartości tworzyw sztucznych, od zbiórki odpadów i depolimeryzacji po projektowanie polimerów, formulację, demonstrację i wdrożenie rynkowe. Partnerzy to m.in. Aalborg University, DTU, RWTH Aachen University, University College Dublin, Lund University, BOKU, Helmholtz-Zentrum Berlin, Leibniz Institute - Hans Knoll Institute, Forschungszentrum Jülich, Aimplas, Bioplastech, Tecnaro, Bio-Mi, Evyap, Eroski, Pack4Food, Aeimis, Eco Imagination oraz Bio Base Europe Pilot Plant. Do 2029 r. Upcycle zamierza dostarczyć materiały opakowaniowe o wysokiej recyklowalności i niezalegające w środowisku, a tam, gdzie zasadne, biodegradowalne, przy docelowej 30-procentowej redukcji emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z obecnymi biotworzywami. Rezultaty mają wspierać strategie UE dotyczące tworzyw sztucznych, dyrektywę w sprawie produktów z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku (SUP) oraz Plan działań na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym.
