Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozpoczęło prekonsultacje zmian w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, których celem jest dostosowanie polskich przepisów do standardów gospodarki o obiegu zamkniętym. Dla opon pneumatycznych proponuje się podniesienie poziomu odzysku do 95 procent, w tym co najmniej 50 procent recyklingu. Plan obejmuje także rozszerzenie zakresu ustawy o opony pełne, z minimalnymi poziomami 80 procent odzysku i 40 procent recyklingu. Przewidziano aktualizację stawek opłaty produktowej zgodnie z decyzjami wykonawczymi Komisji Europejskiej oraz zastąpienie klasyfikacji PKWiU nomenklaturą CN. Polskie Stowarzyszenie Recyklerów Opon pozytywnie ocenia kierunek zmian, postulując jednocześnie wzmocnienie systemu ROP, pełną ewidencję opon wprowadzanych na rynek i priorytet dla recyklingu nad odzyskiem energetycznym. W tle toczy się istotny dla gospodarki rynek, którego wartość w Unii Europejskiej szacowana jest na około 45 mld euro, a w Polsce w 2023 roku do obrotu trafiło około 360 tys. ton opon. Opony pozostają kluczowym elementem bezpieczeństwa transportu drogowego, co wiąże się z obowiązkiem monitorowania parametrów technicznych i regularnej wymiany. Mimo dostępnych w kraju technologii recyklingu, w tym zastosowań granulatu gumowego w budownictwie drogowym czy potencjału jego wykorzystania w bieżnikowaniu zamiast kauczuku pierwotnego, skala wykorzystania recyklatów pozostaje ograniczona. Obowiązujący od 2002 roku system ROP dla opon, jak podkreśla PSRO, jest mało skuteczny z powodu niskich poziomów obowiązkowego odzysku i recyklingu tylko dla opon pneumatycznych, wyłączeń dotyczących opon pełnych oraz opon sprowadzanych z używanymi pojazdami, a także niedostatków ewidencji. Szacunki wskazują, że nawet 2 mln sztuk opon pozostaje poza systemem, a znaczna część zużytych trafia do pieców cementowych zamiast do recyklingu.
Proponowane zmiany w systemie ROP dla opon
Projektowane przez resort rozwiązania obejmują podniesienie poziomów obowiązkowego zagospodarowania dla opon pneumatycznych do 95 procent odzysku i co najmniej 50 procent recyklingu. Włączenie do systemu opon pełnych ma zostać wsparte minimalnymi poziomami, odpowiednio 80 procent i 40 procent. Zmiany mają także objąć waloryzację opłaty produktowej zgodnie z decyzjami Komisji Europejskiej oraz zastąpienie klasyfikacji PKWiU unijną nomenklaturą CN. Celem jest dostosowanie przepisów do współczesnych możliwości technologicznych oraz do celów gospodarki o obiegu zamkniętym.
Sytuacja rynkowa i wyzwania zagospodarowania
Wartość rynku opon w UE sięga około 45 mld euro, a Polska jest jednym z największych rynków zbytu w regionie. W 2023 roku wprowadzono na polski rynek około 360 tys. ton opon, przy czym krajowa produkcja pokrywa jedynie część zapotrzebowania. Konieczność regularnej wymiany opon, wynikająca m.in. z parametrów bezpieczeństwa, takich jak głębokość bieżnika oraz wiek opony, generuje rosnący strumień zużytych opon wymagających właściwego zagospodarowania. Choć dostępne są technologie recyklingu oraz opracowane zastosowania granulatu gumowego w budownictwie drogowym, skala ich wdrożeń pozostaje niewielka. Granulat gumowy może i powinien stanowić surowiec w procesach bieżnikowania zamiast kauczuku pierwotnego, co przyniosłoby wymierne korzyści środowiskowe i gospodarcze. PSRO wskazuje, że obecny system ROP boryka się z niedoborem wiarygodnych danych oraz niskimi poziomami obowiązkowego odzysku i recyklingu, odpowiednio 75 procent i 15 procent, wyłącznie dla opon pneumatycznych. Opony pełne oraz sprowadzane z używanymi pojazdami są wyłączone z obowiązków i nie obejmuje ich opłata produktowa. Luka w przepisach sprzyja szarej strefie oraz zjawisku nielegalnych wysypisk. Zastępując spalanie zużytych opon recyklingiem ograniczamy emisję CO2 aż o 700 kg dla jednej tony.
Postulaty PSRO i dalsze kroki
Stowarzyszenie pozytywnie ocenia proponowane przez resort podniesienie poziomów odzysku i recyklingu dla opon pneumatycznych oraz objęcie obowiązkami opon pełnych. Popiera także waloryzację opłaty produktowej i wdrożenie klasyfikacji CN. PSRO apeluje o umocowanie w ustawie hierarchii postępowania z odpadami zgodnej z prawem unijnym, tak aby odzysk energetyczny dotyczył wyłącznie tych opon lub ich części, które z powodów jakościowych nie mogą być poddane recyklingowi materiałowemu, na przykład opon mocno zanieczyszczonych lub koloryzowanych. Organizacja rekomenduje uszczelnienie ewidencji opon sprowadzanych wraz z używanymi pojazdami poprzez obowiązek deklarowania liczby opon przy rejestracji pojazdu lub w ramach procedur akcyzowych. Zdaniem PSRO takie rozwiązania ograniczyłyby szarą strefę i zwiększyły transparentność oraz skuteczność systemu ROP.
- Rynek opon w Polsce stoi dziś na rozdrożu, z jednej strony mamy ogromny potencjał technologiczny i przedsiębiorców gotowych do pełnego zagospodarowania zużytych opon, z drugiej wciąż funkcjonujemy w ramach przepisów, które zatrzymały się kilkanaście lat temu. Dlatego z zadowoleniem przyjmujemy kierunek proponowanych zmian w ustawie i apelujemy, by nowelizacja przyniosła realne wzmocnienie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Potrzebujemy jasnych zasad, pełnej ewidencji i priorytetu dla recyklingu nad spalaniem, tylko wtedy Polska może stać się przykładem nowoczesnej, odpowiedzialnej gospodarki o obiegu zamkniętym – komentuje Andrzej Kubik, Wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Recyklerów Opon.
PSRO zapowiada publikację zaktualizowanego raportu dotyczącego dysfunkcji systemu recyklingu zużytych opon w Polsce. Dokument ma ukazać się w listopadzie 2025 roku i przedstawić najnowsze dane rynkowe oraz propozycje zmian legislacyjnych, których celem jest uszczelnienie systemu, zwiększenie poziomu recyklingu i wdrożenie zasad gospodarki obiegu zamkniętego.
