Europejski łańcuch wartości PET wzywa do przyjęcia serii prEN 18120 dotyczącej projektowania pod recykling oraz protokołów oceny recyklowalności dla opakowań z tworzyw sztucznych, opracowanej przez CEN TC261/SC4/WG10 Design for Recycling na podstawie mandatu Komisji Europejskiej. Według branży normy te stanowią techniczny fundament aktu delegowanego, który Komisja ma przyjąć do 1 stycznia 2028 r. na mocy rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR, UE 2025/40). Prace przedstawiane są jako wynik trzyletniego procesu obejmującego blisko 150 spotkań eksperckich poświęconych tworzywom sztucznym, w tym ponad 25 spotkań dotyczących wyłącznie butelek PET, z udziałem setek specjalistów z całego ekosystemu opakowaniowego, w tym producentów materiałów, przetwórców, właścicieli marek, detalistów, recyklerów, środowiska akademickiego, laboratoriów badawczych, dostawców technologii oraz krajowych jednostek normalizacyjnych.
Inicjatywa przedstawiana jest jako kompleksowe działanie oparte na konsensusie, a europejski przemysł PET apeluje do Komisji o potwierdzenie wsparcia okazywanego w minionych trzech latach poprzez przyjęcie tych norm jako podstawy oceny poziomu recyklowalności przewidzianej w art. 6 PPWR. Sygnatariusze podkreślają, że normy mają na celu powiązanie wymagań projektowania pod recykling z praktyką operacyjną recyklingu oraz zapewnienie zharmonizowanego punktu odniesienia do oceny recyklowalności opakowań na jednolitym rynku UE.
Proces normalizacyjny oparty na konsensusie w całym łańcuchu wartości
Opracowanie prEN 18120 i powiązanych norm odbywało się w ramach formalnej struktury CEN, którą sektor PET opisuje jako neutralną, opartą na zasadach platformę, gdzie każdy element techniczny był wielokrotnie analizowany, poparty danymi i przyjmowany zgodnie z ustalonymi regułami konsensusu. Przedstawiciele branży recyklingu, w tym ich organizacje reprezentatywne na szczeblu krajowym i europejskim, mieli według relacji brać pełny udział w tym procesie, angażując się w dyskusje i wnosząc wiedzę techniczną.
Według łańcucha wartości PET każdy wymóg w EN 18120 i powiązanych normach przeszedł procedurę konsensusu, co oznacza, że żaden element nie mógł zostać uwzględniony bez zgody wszystkich uczestniczących sektorów, w tym recyklerów. Podkreśla się, że normy integrują doświadczenia z praktyki operacyjnej oraz wieloletnie dobre praktyki i wytyczne, w tym blisko dwie dekady prac technicznych prowadzonych przez European PET Bottle Platform (EPBP) oraz Tray Circularity Evaluation Platform (TCEP). Łańcuch PET był reprezentowany przez Petcore Europe i wielu jego członków, takich jak detaliści, właściciele marek, producenci surowców, przetwórcy i recyklerzy, uczestniczących za pośrednictwem krajowych jednostek normalizacyjnych.
Na tej podstawie branża argumentuje, że powstałe dokumenty odzwierciedlają zarówno realia produkcji opakowań, jak i potrzeby operacyjne europejskich recyklerów, a proces ten zapewnił uporządkowany kanał dla wkładu wszystkich istotnych segmentów łańcucha wartości PET.
Podstawa wdrożenia PPWR i realizacji celów cyrkularności
Seria prEN 18120 prezentowana jest nie jako punkt końcowy, lecz jako pierwsza w Europie zharmonizowana podstawa techniczna do poprawy recyklowalności w skali masowej, podnoszenia jakości materiału, zwiększania pewności inwestycyjnej oraz umożliwienia realizacji celów PPWR w zakresie recyklowalności i zawartości recyklatu do 2030 r. Dla producentów opakowań i właścicieli marek normy mają dostarczyć jasne, ujednolicone kryteria projektowe, które zmniejszą fragmentację i pomogą zniwelować utrzymujące się od lat różnice na rynku wewnętrznym.
Dla recyklerów dokumenty te mają zapewnić większą przewidywalność strumieni wejściowych, wsparcie dla wysokiej jakości surowca wtórnego oraz mechanizm ukierunkowujący przyszłe decyzje inwestycyjne. W ocenie branży PET stanowi to jak dotąd najsilniejszą wspólną podstawę techniczną opracowaną wspólnie w całym łańcuchu wartości tworzyw sztucznych dla projektowania pod recykling i oceny recyklowalności.
Stała platforma wspierająca wdrażanie i przeglądy
Choć normy określane są jako solidne i oparte na podstawach technicznych, obecna ich wersja jest przez sektor PET postrzegana jako pierwsza edycja, która będzie musiała ewoluować równolegle z innowacjami w zakresie materiałów, technologii sortowania i procesów recyklingu. Aby uporządkować ten proces, proponowane jest utworzenie stałej platformy łańcucha wartości PET, kierowanej przez Petcore Europe.
Do zadań przewidywanych dla tej platformy należeć ma wspieranie i monitorowanie wdrażania norm, obserwacja ich wpływu na jakość, uzysk i ekonomię wzdłuż łańcucha recyklingu oraz śledzenie rozwoju technologicznego, który powinien znaleźć odzwierciedlenie w przyszłych przeglądach zarówno kryteriów projektowania pod recykling, jak i protokołów oceny recyklowalności. Platforma ma również gromadzić opinie właścicieli marek, podmiotów zbierających odpady, przetwórców, pre-procesorów, recyklerów i innych interesariuszy oraz agregować doświadczenia operacyjne, które mogą zasilać przyszłe aktualizacje norm w ramach struktury CEN.
Pierwszego formalnego przeglądu norm oczekuje się przed końcem 2027 r. Petcore Europe zadeklarowało gotowość do wniesienia wiedzy operacyjnej, danych naukowych i wyników badań terenowych w celu dalszego wzmocnienia przyszłych wersji. Łańcuch wartości PET sygnalizuje również, że będzie nadal ściśle współpracował z Komisją Europejską, właściwymi dyrekcjami generalnymi oraz innymi interesariuszami, aby normy ewoluowały zgodnie z europejskimi celami w zakresie cyrkularności i postępem technologicznym.
Wyjaśnienie procesu opracowywania i odniesienie się do nieporozumień
Przemysł PET zauważa, że w ostatnim czasie pojawiło się kilka nieporozumień dotyczących procesu opracowywania norm i stwierdza, że dla decydentów politycznych istotna jest jasna wiedza o faktach leżących u ich podstaw. Szereg wypowiedzi konfrontowany jest z informacjami przedstawianymi przez łańcuch wartości.
Udział recyklerów
W odpowiedzi na twierdzenie, że normy zostały opracowane bez odpowiedniego udziału recyklerów, przedstawiciele branży PET stwierdzają, że recyklerzy, w tym różne systemy rozszerzonej odpowiedzialności producenta (EPR), takie jak Citeo i Corepla, oraz organizacje recyklerów, uczestniczyli w każdej fazie opracowywania, dyskusji i zatwierdzania dokumentów. W związku z tym, że proces CEN opiera się na konsensusie, argumentuje się, iż żaden przepis nie mógł zostać przyjęty bez zgody przedstawicieli recyklerów.
Podstawa danych i wykorzystanie istniejących wytycznych
W odniesieniu do zarzutu, że normy opierają się na ograniczonych lub stronniczych danych, wskazuje się, że dokumenty zostały zbudowane w oparciu o liczne źródła danych naukowych, wyniki badań międzylaboratoryjnych, testy przemysłowe oraz wspólne zbiory danych pochodzące z całego łańcucha wartości. W przypadkach rozbieżności danych CEN miało stosować zachowawcze i technicznie solidne kryteria, udokumentowane w materiałach normalizacyjnych.
Odpowiadając na krytykę, że istniejące wytyczne zostały pominięte, branża PET podkreśla, że dokumenty doradcze oraz dane wykorzystane do ich opracowania, w tym wytyczne stworzone przez Ceflex, EPBP, TCEP, RecyClass i inne podmioty, były aktywnie brane pod uwagę i omawiane. Jednocześnie normy CEN muszą odzwierciedlać zharmonizowane potrzeby całego europejskiego łańcucha wartości PET, obejmującego różne technologie recyklingu, marki, producentów materiałów, praktyki krajowe oraz istniejącą infrastrukturę sortowania, a nie pojedynczy model operacyjny.
Kompatybilność, recyklowalność i przyszłe udoskonalenia
Wobec stwierdzenia, że normy dopuszczają materiały lub komponenty, których recyklerzy nie są w stanie przetwarzać, sektor PET odpowiada, że wszystkie oceny kompatybilności były oparte na dowodach, weryfikowane w grupach roboczych i dostosowane do definicji recyklowalności w skali masowej zawartej w PPWR. Gdy pojawiały się rozbieżności między wytycznymi branżowymi a rzeczywistą zmiennością uwarunkowań w Europie, stosowano – jak wskazano – kryteria oparte na konsensusie i neutralne technologicznie.
W odniesieniu do poglądu, że normy osłabiają wymagania dotyczące recyklowalności, łańcuch wartości PET twierdzi, że przeciwnie – wzmacniają one te wymagania poprzez wprowadzenie zharmonizowanych zasad projektowania w całej UE, zdefiniowanie klas efektywności oraz stworzenie podstawy dla aktów delegowanych Komisji. Podkreśla się, że jest to pierwszy przypadek w polityce UE, gdy wymagania dotyczące recyklowalności są oparte na zharmonizowanych normach europejskich.
Odpowiadając na sugestię, że norm nie można ulepszyć, akcentuje się, że podobnie jak wszystkie normy CEN, będą one podlegać systematycznym przeglądom opartym na danych z przemysłu, obserwowanej efektywności sortowania i recyklingu oraz postępie technologicznym. W łańcuchu wartości trwają – według deklaracji – przygotowania do wsparcia tego procesu w sposób efektywny i przejrzysty.
Apel o skoordynowane wdrażanie norm recyklowalności
Europejski przemysł PET przedstawia normy CEN jako wspólne osiągnięcie i wspólną odpowiedzialność w szerszym kontekście przechodzenia Europy na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Dokumenty mają zapewnić producentom większą jasność co do oczekiwań projektowych, recyklerom – bardziej uporządkowany mechanizm zgłaszania uwag, a Komisji Europejskiej – zharmonizowaną podstawę techniczną do wdrażania PPWR.
W tym ujęciu skoordynowane wdrażanie i ciągłe doskonalenie norm może stanowić wiarygodną ścieżkę umożliwiającą UE realizację celów na 2030 r. w zakresie recyklowalności opakowań i zawartości recyklatu. Łańcuch wartości PET potwierdza swoje zaangażowanie w dalszą współpracę w ramach procesu CEN oraz z instytucjami UE i interesariuszami w celu wzmacniania wyników w zakresie recyklowalności w europejskich systemach opakowań z tworzyw sztucznych.
