Pianki stosowane w podeszwach środkowych są kluczowym elementem konstrukcyjnym nowoczesnych butów do biegów trailowych. Określają zwrot energii, amortyzację, trwałość oraz zachowanie w różnych warunkach klimatycznych. Tradycyjne systemy oparte na EVA, TPU i PEBA umożliwiły rozwój kolejnych generacji obuwia wysokiej wydajności, ale każdy z nich wiąże się z kompromisami funkcjonalnymi i środowiskowymi. Termoplastyczny elastomer kopoliestrowy oferowany pod marką Arnitel Performance jest pozycjonowany jako alternatywny materiał piankowy do obuwia trailowego, łączący wysoki zwrot energii z trwałością, stabilnością temperaturową oraz potencjałem do recyklingu.
Materiał jest zastosowany jako w 100% piankowa podeszwa środkowa w butach do biegów trailowych norda 005, opracowanych przez firmę norda we współpracy z Envalior. Według partnerów to połączenie pozwoliło uzyskać bardzo niską masę całkowitą buta i wysoką sprężystość przy zachowaniu ochrony i właściwości napędzających wymaganych w zastosowaniach trailowych. Koncepcja jest ukierunkowana na wydłużenie czasu eksploatacji w wymagających warunkach użytkowania, w tym podczas biegów na długich dystansach i w szerokim zakresie klimatów.
Ograniczenia konwencjonalnych pianek na podeszwy środkowe
W materiale źródłowym Arnitel Performance zestawiono z trzema ugruntowanymi chemicznie typami pianek stosowanych w obuwiu biegowym: EVA, TPU i PEBA. Pianka EVA jest opisywana jako lekka i ekonomiczna, ale charakteryzująca się relatywnie niskim zwrotem energii oraz koniecznością chemicznego sieciowania. Etap sieciowania oddziałuje negatywnie na możliwość recyklingu i ogólny profil zrównoważenia systemu. Pianki TPU oferują wyższy zwrot energii niż EVA, ale wykazują dryf modułu w niskich i wysokich temperaturach, a także budzą zastrzeżenia środowiskowe.
PEBA, termoplastyczny polieter-blok-amid (TPE-A), jest powszechnie kojarzona z bardzo wysokim zwrotem energii w tzw. „superbutach”. Jednak przy adaptacji konstrukcji podeszwy środkowej do warunków trailowych, gdzie wymagana jest ochrona przed ostrymi elementami, skałami i długotrwałym ścieraniem, systemy PEBA są w tekście charakteryzowane jako podatne na bardziej „kruche” odczucie, co implikuje ograniczenia w postrzeganej solidności przy dążeniu do niskiej masy.
Dla biegaczy trailowych i ultramaratończyków takie kompromisy mogą przekładać się na relatywnie krótki efektywny czas użytkowania modeli nastawionych na starty. Jeden z testerów modelu norda 005, cytowany w materiale, stwierdził: „Większość butów startowych kończy się po 150 milach. Ja mam nabiegane 300 i nadal je używam. To mówi wszystko.” Ilustruje to założony cel, jakim jest zwiększenie praktycznego przebiegu lekkiego, wysoko responsywnego obuwia.
Arnitel Performance jako termoplastyczny system z możliwością recyklingu
Arnitel Performance jest termoplastycznym elastomerem zaprojektowanym do spieniania bez chemicznego sieciowania. W rezultacie pozostaje materiałem termoplastycznym przez cały cykl życia. Brak wiązań sieciujących na bazie azotu oznacza, że podczas spalania nie powstają emisje NOx, zgodnie z informacjami zawartymi w materiale. Jednocześnie niesieciowana struktura umożliwia opcje przetwórstwa wtórnego, które nie są dostępne dla konwencjonalnych pianek EVA, otwierając możliwości koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym, w których odpady produkcyjne lub elementy po zakończeniu eksploatacji mogą być poddane recyklingowi mechanicznemu.
Chemia Arnitel Performance jest spójna z innymi gatunkami stosowanymi w zastosowaniach wymagających wysokiej czystości i ścisłej kontroli procesu, takich jak materiały z atestem do kontaktu z żywnością, wodą pitną czy do zastosowań medycznych. Wspólna podstawa chemiczna jest przedstawiana jako zaleta w zakresie kontroli zanieczyszczeń i spełniania bardziej rygorystycznych wymogów regulacyjnych w produkcji obuwia.
Portfolio obejmuje także warianty ECO zawierające do 50% surowców odnawialnych, na przykład olej rzepakowy. Dostępne są certyfikowane przez ISCC wersje w modelu bilansu masy, które można włączyć do istniejących procesów wytwarzania podeszw środkowych bez zmian w oprzyrządowaniu czy recepturze. W tym podejściu część surowców kopalnych w łańcuchu wartości jest zastępowana biomasą, a powstały materiał jest certyfikowany w systemie bilansu masy.
Zwrot energii, stabilność temperaturowa i proces spieniania
W testach porównawczych przywoływanych w materiale źródłowym pianka Arnitel Performance wykazuje ponad 80% zwrotu energii. Poziom ten określono jako o 15–20% wyższy niż w przypadku TPU i do 5% wyższy niż w przypadku PEBA w lekkich konstrukcjach podeszw środkowych. Kluczowym aspektem jest utrzymanie tego poziomu zwrotu energii w czasie i w szerokim zakresie temperatur. Podczas gdy systemy TPU są znane z tego, że twardnieją w niskich temperaturach i miękną w podwyższonych, Arnitel Performance ma według informacji utrzymywać względnie stały moduł sprężystości w zakresie od −20 °C do +100 °C.
Z perspektywy biegacza przekłada się to na bardziej spójne odczucia pod stopą, niezależnie od warunków otoczenia, takich jak oblodzone ścieżki czy środowisko wysokich temperatur. Taka stabilność w różnych warunkach klimatycznych jest istotna w biegach trailowych, gdzie jeden model buta może być narażony na śnieg, błoto i rozgrzane nawierzchnie w trakcie jednego biegu lub cyklu treningowego. Jeden z zawodników norda, cytowany w tekście, podsumował odczuwany efekt następująco - Zwrot energii po prostu się nie kończy – mila za milą. Czujesz to, gdy pojawia się zmęczenie, a but nadal wybija cię do przodu.
Zastosowany dla Arnitel Performance proces spieniania opiera się na spienianiu fizycznym, które pozwala na precyzyjną kontrolę gęstości i struktury komórkowej pianki. Projektanci mogą dzięki temu regulować zwrot energii i stabilność bez konieczności stosowania bardzo wysokich stosów podeszwy środkowej czy dodawania płyt z włókien węglowych w celu uzyskania sztywności i efektu napędzającego. Dla konstruktorów obuwia zwiększa to liczbę parametrów projektowych możliwych do dostrajania na poziomie materiału, potencjalnie ograniczając konieczność stosowania złożonych wkładek mechanicznych.
Zastosowanie w terenowym obuwiu trailowym do różnych nawierzchni
Współczesny bieg trailowy często obejmuje mieszane nawierzchnie, w tym techniczne single tracki, drogi szutrowe, odcinki asfaltowe i miękkie leśne ścieżki podczas jednego treningu czy startu. Na tym tle wszechstronność staje się kluczowym kryterium użytkowym. Pianka Arnitel Performance zastosowana w podeszwie środkowej modelu norda 005 jest przedstawiana jako umożliwiająca uzyskanie stabilnej i dynamicznej platformy na tych różnych typach podłoża. Ma to na celu ograniczenie potrzeby zmiany obuwia pomiędzy odcinkami trailowymi i asfaltowymi, zmniejszenie ilości sprzętu, jaki zawodnik musi ze sobą zabierać, oraz uproszczenie logistyki startowej.
Przytoczone w materiale opinie użytkowników odzwierciedlają takie podejście „all-terrain”. Jak stwierdza jeden z zawodników - Kiedyś zmieniałem buty między asfaltem a trailami. Teraz już tego nie robię. W opisanej konfiguracji ta sama piankowa podeszwa środkowa ma zapewniać wystarczającą amortyzację i dynamikę na twardych nawierzchniach, przy jednoczesnym zachowaniu stabilności i ochrony wymaganych na nierównym, technicznym terenie.
Arnitel Performance jest więc przedstawiany nie tylko jako kolejna pianka na podeszwę środkową, lecz jako centralny element strategii projektowania obuwia trailowego, której celem jest połączenie wysokiego zwrotu energii, odporności mechanicznej, szerokiej stabilności temperaturowej oraz lepszych parametrów środowiskowych. Jego zastosowanie w modelu norda 005 jest wskazywane jako przykład wdrożenia w komercyjnie dostępnym, lekkim bucie trailowym przeznaczonym dla wymagających biegaczy i na biegi ultra.
Dla inżynierów materiałowych i projektantów obuwia system ten ilustruje kierunek, w którym chemia pianek jest redefiniowana od podstaw. Dzięki rezygnacji z sieciowania termoutwardzalnego, możliwości regulacji właściwości pianek za pomocą procesów fizycznych oraz integracji surowców pochodzenia odnawialnego Arnitel Performance jest ukierunkowany na buty biegowe projektowane pod kątem długotrwałej wydajności, przy jednoczesnym dostosowaniu do pojawiających się wymagań w zakresie recyklingu i ograniczania wpływu na środowisko.
