Wykorzystanie rPET a systemy kaucyjne
Wyższe wykorzystanie rPET w poszczególnych krajach jest wyraźnie skorelowane z wdrożonymi systemami kaucyjnymi dla butelek, co pozwala osiągać wysoki poziom zbiórki opakowań PET, a co za tym idzie - większy wsad do recyklingu. W 2022 r. region DACH osiąga 93-procentowy poziom zbiórki, a kraje skandynawskie (Dania, Norwegia, Szwecja) i Finlandia - 87-procentowy. W Polsce sytuacja wygląda mniej optymistycznie - wskaźnik selektywnej zbiórki butelek PET wynosi około 41%. Więcej zebranych, poużytkowych butelek PET, to więcej surowca trafiającego do recyklerów, co za tym idzie większa dostępność recyklatów. Większa podaż rPET zapewne przełoży się też na ceny tego surowca.
Ponownie przypomina o sobie dyrektywa SUP (Single-Use Plastics), która stawia przed nami kolejne wyzwanie: zwiększenie poziomu selektywnej zbiórki jednorazowych butelek plastikowych na napoje o pojemności do 3 litrów. Zgodnie z jej postanowieniami, do 2025 r. należy osiągnąć 77-procentowy poziom selektywnej zbiórki masy takich butelek wprowadzonych do obrotu, a do 2029 r. poziom ten ma wzrosnąć do 90%.
Wszystko wskazuje na to, że w Polsce (ze względu na opóźnienia we wdrożeniu systemu kaucyjnego, które planowane jest teraz na 1 października 2025 r.) osiągnięcie celu 77% może okazać się niemożliwe. System, który obejmie w Polsce rocznie aż 16 mld opakowań po napojach, początkowo miał ruszyć 1 stycznia 2025 r. Termin został przesunięty, aby lepiej przygotować infrastrukturę i zapewnić sprawne funkcjonowanie systemu. Niemniej opóźnienie to zwiększa wyzwanie, jakie stoi przed Polską w kontekście realizacji unijnych zobowiązań zarówno pod względem poziomów zbiórki butelek, jak i odpowiednich poziomów wykorzystania rPET.
| Firma | Butelki PET (tony) | Zawartość recyklatów rPET (%) | Udział butelek PET w portfolio (%) | Opakowania z tworzyw sztucznych (tony) | Zawartość recyklatów PCR w opakowaniach z tworzyw sztucznych (%) |
|---|---|---|---|---|---|
| Coca-Cola | 3 431 129 | 17,31% | 99,57% | 3 445 947 | 17,30% |
| PepsiCo | 1 794 019 | 70,24% | 2 554 127 | 9,80% | |
| Alpla | 1 030 694 | 23,10% | 58,10% | 1 774 000 | 20,10% |
| Amcor | 960 058 | 22,20% | 43,48% | 2 208 044 | 10,90% |
| Coca-Cola FEMSA | 329 630 | 73,40% | 449 087 | 26,00% | |
| Danone S.A. | 325 090 | 23,80%* | 46,90% | 693 156 | 14,60% |
| Nestlé | 278 321 | ~23,00% | 31,04% | 896 652 | 9,30% |
| Keurig Dr Pepper | 175 305 | 16,60% | 74,81% | 234 334 | 16,80% |
| Schwarz Group (Lidl & Kaufland) | 149 315 | 21,04% | 709 671 | 19,00% | |
| Swire Coca-Cola | 267 961 | 87,94% | 304 709 | 5,00% | |
| Colgate-Palmolive | 69 904 | 27,29% | 256 152 | 17,80% | |
| Unilever | 60 325 | 9,00% | 670 274 | 21,80% | |
| L'Oréal | 50 631 | 85,00% | 32,95% | 153 660 | 32,00% |
| Jerónimo Martins | 49 202 | 26,60% | 184 970 | 10,70% | |
| Henkel | 35 842 | 13,40% | 267 475 | 20,40% | |
| Logoplaste | 28,20% | 66,92% | 21,50% | ||
| Silgan Plastics | 39,00% | 7,00% |
Perspektywy i znaczenie zmian
Od ambitnych obietnic osiągnięcia 100% zawartości recyklatów w butelkach PET przeszliśmy do rzeczywistości, w której średnia zawartość materiałów pochodzących z recyklingu we wszystkich opakowaniach z tworzyw sztucznych wynosi zaledwie 14%. Wykorzystanie rPET znacząco różni się w zależności od firmy, branży i regionu, jednak przykłady opakowań zawierających 100% rPET dają nadzieję i udowadniają, że techniczne możliwości już istnieją.
W Niemczech w 2023 r. aż 51,2% materiału używanego do produkcji preform pochodziło z recyklingu, po raz pierwszy przewyższając udział surowca pierwotnego. Co więcej, recyklingowi poddano 97,6% butelek PET, a 99% wszystkich butelek zostało zebranych. Te imponujące wyniki naszych zachodnich sąsiadów pokazują, że osiągnięcie ambitnych celów jest możliwe.
W Polsce realizacja celów wyznaczonych przez dyrektywę SUP na 2025 r. będzie dużym wyzwaniem. Wyższe wymagania dotyczące zawartości recyklatów oraz poziomów zbiórki opakowań wymagają intensyfikacji działań zarówno ze strony producentów, jak i recyklerów. Branża stoi przed trudnym zadaniem, ale również przed unikalną szansą na modernizację i rozwój zrównoważonych technologii. Kluczowe będą inwestycje w nowoczesne technologie recyklingu, skuteczne systemy selektywnej zbiórki odpadów oraz szeroka edukacja społeczna w zakresie segregacji i recyklingu.
Nadchodzące lata pokażą, jak poszczególne kraje Unii Europejskiej i Polska poradzą sobie z realizacją wyznaczonych celów oraz jakie konsekwencje przyniesie ewentualne niespełnienie tych wymagań. Brak odpowiednich działań może skutkować nie tylko sankcjami ze strony UE, ale również utratą konkurencyjności polskich przedsiębiorstw na europejskim rynku opakowań.
Paweł Wiśniewski
