Recykling odzieży wykonanej z mieszanek włókien od lat stanowi jedno z głównych wyzwań w przemyśle tekstylnym. W przypadku braku procesu chemicznego lub mechanicznego zdolnego do skutecznego rozdzielenia i odzysku poszczególnych materiałów, takie wyroby jak stroje kąpielowe, rajstopy czy legginsy po zakończeniu użytkowania trafiają zazwyczaj do spalarni lub na składowiska odpadów. Problem ten dotyczy w szczególności tkanin łączących poliamid i elastan, gdzie dotychczas brakowało rozwiązań umożliwiających ekonomicznie uzasadniony recykling na poziomie włókien.
Radici InNova, jednostka RadiciGroup odpowiedzialna za badania i innowacje, opracowała proces recyklingu oparty na technologii selektywnego rozpuszczania, który pozwala na przetwarzanie odpadów tekstylnych z mieszanek włókien i odzysk zarówno poliamidu, jak i włókien Lycra. Uzyskane surowce mogą zostać ponownie wykorzystane do produkcji nowych wyrobów tekstylnych. Współpraca z The Lycra Company oraz marką Triumph umożliwiła praktyczną weryfikację tej technologii poprzez wytworzenie zestawu bielizny, w którym wykorzystano w 100% włókna pochodzące z recyklingu poliamidu i Lycra, w układzie obiegu zamkniętego.
Proces, chroniony międzynarodowym patentem, wykorzystuje nietoksyczne, niepalne i środowiskowo kompatybilne rozpuszczalniki. Może być stosowany do głównych typów poliamidu stosowanych w przemyśle tekstylnym, czyli PA6 i PA66. Istotnym elementem rozwiązania jest możliwość odzysku zarówno poliamidu, jak i włókien Lycra niezależnie od ich wzajemnych proporcji w strukturze tkaniny, a także ponownego wykorzystania samego rozpuszczalnika. Z punktu widzenia przemysłowego przekłada się to na ekonomiczną wykonalność procesu oraz potencjał jego dalszej skalowalności.
– Dzięki temu projektowi recykling tekstyliów wchodzi w nowy wymiar, po raz pierwszy pokazując, że możliwe jest odzyskiwanie włókien z tkanin mieszanych i ponowne ich wykorzystanie do produkcji nowych wyrobów. To bezprecedensowa innowacja, która otwiera rewolucyjne możliwości rozwoju dla przemysłu tekstylnego. Jako RadiciGroup jesteśmy dumni, że wspólnie z partnerami opracowaliśmy i zrealizowaliśmy ten ważny krok i jesteśmy gotowi na kolejne etapy – powiedział Stefano Alini, CEO Radici InNova.
Technologia selektywnego rozpuszczania mieszanek włókien
Podstawą opracowanego rozwiązania jest selektywne rozpuszczanie komponentów tkaniny, co umożliwia rozdzielenie i późniejszy odzysk poszczególnych strumieni surowców. Technologia została zaprojektowana z myślą o zastosowaniu do mieszanek zawierających różne rodzaje poliamidu oraz włókna Lycra. Wykorzystanie rozpuszczalników o niskiej toksyczności i niepalnych właściwościach ma istotne znaczenie zarówno dla bezpieczeństwa operacyjnego, jak i dla wpływu procesu na środowisko. Dodatkowo ich odzysk i ponowne użycie ogranicza zużycie świeżych chemikaliów.
Proces może być stosowany do materiałów zawierających poliamid 6 oraz poliamid 66, co pokrywa główną grupę surowców stosowanych w wyrobach takich jak bielizna, odzież sportowa czy stroje kąpielowe. Kluczową cechą jest możliwość odzysku obu komponentów włókienniczych bez względu na ich udział procentowy w strukturze tkaniny. W tradycyjnych podejściach mieszany skład materiału często uniemożliwia ekonomicznie uzasadniony recykling, co prowadzi do traktowania takich odpadów jako nienadających się do odzysku.
Nowe rozwiązanie Radici InNova pozwala natomiast przekształcić odpady tekstylne w jakościowe surowce wtórne, które mogą być ponownie wprowadzone do standardowych procesów przędzalniczych. W ten sposób potencjalny strumień odpadów przekształca się w zasób, a obieg materiałowy może zostać domknięty w ramach sektora tekstylnego.
Rola włókien Lycra w obiegu zamkniętym
Projekt pokazał również, że elastan może odegrać istotną rolę w modelu cyrkularnym dla wyrobów odzieżowych. W ramach współpracy The Lycra Company otrzymała próbki odzyskanych włókien Lycra w celu oceny ich przydatności do ponownego przędzenia oraz weryfikacji parametrów użytkowych.
– Ten innowacyjny projekt podkreśla rolę, jaką elastan może odegrać we wspieraniu rozwoju cyrkularności w branży odzieżowej. Ściśle współpracując z Radici InNova i Triumph, The Lycra Company pokazała, że włókna Lycra mogą zachować swoje znane właściwości rozciągliwości i powrotu do pierwotnego kształtu, zapewniające komfort, dopasowanie i swobodę ruchu, nawet po ponownym włączeniu w cykl przędzenia – skomentował Nicholas Kurland, Product Development Director, Advanced Concepts The Lycra Company.
Potwierdzenie, że włókna pochodzące z recyklingu mogą utrzymać wymagane parametry sprężystości i trwałości, jest kluczowe z punktu widzenia dalszego wykorzystania technologii w produktach, w których właściwości mechaniczne odgrywają zasadniczą rolę. W odzieży elastycznej, w tym bieliźnie czy odzieży sportowej, oczekuje się stabilnego dopasowania i odporności na wielokrotne użytkowanie, co dotychczas stanowiło barierę dla zastosowania surowców wtórnych.
Walidacja procesu z udziałem Triumph
Prace nad projektem rozpoczęły się cztery lata temu, kiedy Radici InNova zainicjowała badania nad nowym procesem rozpuszczania i separacji mieszanek włókien tekstylnych. Po fazie początkowego rozwoju przeprowadzone testy pozwoliły na odzysk pierwszych próbek włókien Lycra z tkanin wielomateriałowych. Próbki te zostały następnie przekazane do The Lycra Company w celu weryfikacji ich podatności na recykling i możliwości ponownego wykorzystania w przędzeniu.
Kolejny etap polegał na praktycznym potwierdzeniu wykonalności technologii. Triumph udostępnił nadwyżki własnej produkcji, obejmujące tkaninę zawierającą 16% włókien Lycra. Z tego materiału Radici InNova zdołała odzyskać zarówno włókna Lycra, jak i poliamid. Odzyskane włókna Lycra zostały ponownie przędzione przez The Lycra Company, natomiast RadiciGroup przetworzyła zrecyklowany poliamid na przędzę Renycle.
Z dwóch strumieni przędzy pochodzącej z recyklingu, czyli włókien Lycra oraz przędzy Renycle, wytworzono 60 metrów czarnej tkaniny. Triumph wykorzystał ten materiał do uszycia zestawu bielizny obejmującego biustonosz i figi, stanowiącego dowód możliwości domknięcia obiegu materiałowego, od odpadów tekstylnych do nowych wyrobów odzieżowych. Uzyskany rezultat jest traktowany jako prototyp, czyli koncept wyrobu, którego celem jest pokazanie technicznej wykonalności recyklingu tkanin mieszanych i stworzenie podstaw do przyszłej industrializacji procesu.
Perspektywy dalszego rozwoju i kolejne kroki
Projekt Radici InNova, The Lycra Company i Triumph znajduje się obecnie na etapie wczesnego rozwoju, jednak partnerzy definiują już kolejne działania. Z punktu widzenia przemysłu tekstylnego istotne będzie przejście od walidacji koncepcji do skalowania procesu, uwzględniającego zarówno aspekty techniczne, jak i organizacyjne, w tym systemy zbiórki i selekcji odpadów tekstylnych.
– Choć projekt jest wciąż na wczesnym etapie, Triumph z dumą uczestniczy w tej pionierskiej inicjatywie i bada potencjał innowacyjnej technologii recyklingu dla przyszłych zastosowań. Naszym kolejnym krokiem będzie opracowanie kapsułowej kolekcji, przy równoległych pracach nad rozwiązaniami zapewniającymi identyfikowalność produktów, ich śledzenie oraz systemy cyrkularne tak, aby wyroby mogły pozostawać w użyciu tak długo, jak to możliwe, a po osiągnięciu końca cyklu życia mogły być poddane recyklingowi w najbardziej odpowiedni sposób. W Triumph jesteśmy zaangażowani w rozwój innowacji i współpracy w obszarze zrównoważonego rozwoju. Udział w tym projekcie wzmacnia nasze przekonanie, że cyrkularność dla wyrobów z mieszanek włókien tekstylnych jest możliwa i cieszymy się, że możemy przyczyniać się do urzeczywistnienia tej wizji – powiedziała Vera Galarza, Global Head of Sustainability – Triumph.
Opracowany i zweryfikowany proces selektywnego rozpuszczania mieszanek włókien oraz zamknięty łańcuch od odpadu tekstylnego do gotowego wyrobu bieliźnianego wskazują na potencjał rozwoju nowych modeli recyklingu w sektorze tekstylnym. Kluczowe będzie dalsze doskonalenie parametrów procesu, ocena jego efektywności środowiskowej i ekonomicznej oraz budowa partnerstw w łańcuchu wartości, które umożliwią industrializację rozwiązania i jego szersze zastosowanie w produkcji odzieży.
