29-30 maja 2025 r. w Centrum Konferencyjnym Fabryczna 13 w Krakowie odbył się XII Kongres Polska Chemia zorganizowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego. Tegoroczna edycja Kongresu Polska Chemia odbyła się pod hasłem "Bezpieczeństwo - Konkurencyjność - Przyszłość" i została objęta oficjalnym patronatem trwającej prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej.
Podczas XII Kongresu Polska Chemia w Krakowie wybrzmiała jednoznaczna teza: silny przemysł chemiczny to nie tylko filar gospodarki, lecz także fundament bezpieczeństwa i suwerenności państwa. Dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, podkreślił, że bezpieczeństwo zaczyna się w laboratoriach i zakładach, a bez chemii Polska traci zdolność do samodzielnego działania.
- Obecnie wszyscy mówimy o bezpieczeństwie, często jednak różnie je rozumiemy, nierzadko nie zdając sobie nawet sprawy z tych różnic. Dlatego potrzebujemy pełnej redefinicji pojęcia bezpieczeństwo. Nie jest ono już dziś wyłącznie kategorią militarną ani geopolityczną. Zdajemy sobie coraz bardziej sprawę, że nie zaczyna się na granicy - zaczyna się w gospodarce: w produkcji, w dostępie do surowców, w zdolności do działania niezależnie od zewnętrznych presji. W tym sensie przemysł chemiczny jawi się jako jeden z filarów odporności państwa i całej Europy. Jeśli mamy zbudować nowy model bezpieczeństwa, musi on obejmować także łańcuchy wartości, moce produkcyjne, infrastrukturę technologiczną i dostęp do energii. To wszystko jest dziś równie ważne strategicznie jak armia czy granica. Konieczne jest zredefiniowanie bezpieczeństwa właśnie w tym duchu, aby zbudować gospodarkę odporną na wstrząsy i paradoksalnie osiągnąć bezpieczeństwo również w tym bardziej tradycyjnym znaczeniu - powiedział podczas wystąpienia otwierającego dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. - Bezpieczeństwo nie zaczyna się dziś na granicy. Zaczyna się w laboratoriach, zakładach produkcyjnych czy centrach logistycznych. Przemysł chemiczny to nie tylko jeden z wielu sektorów produkcyjnych, to kręgosłup nowoczesnego państwa. Jeśli oddamy chemię, oddamy zdolność do samodzielnego funkcjonowania. Dlatego nie pytamy już, czy przetrwa. Pytamy, czy Polska przetrwa bez przemysłu chemicznego - dodał.
Dyskusja na temat bezpieczeństwa gospodarki i wniosków płynących z ostatnich globalnych kryzysów była kontynuowana podczas rozmowy z gościem specjalnym - Janem Krzysztofem Bieleckim, byłym Premierem Rzeczypospolitej Polskiej, Ministrem ds. Integracji Europejskiej, współzałożycielem Kongresu Liberalno-Demokratycznego i Unii Wolności, Dyrektorem Wykonawczym Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju w Londynie. Polityk zwrócił uwagę na konieczność realistycznej oceny dotychczasowej strategii otwarcia się gospodarek światowych na Chiny, określając ją jako zbyt optymistyczną próbę budowy partnerstwa gospodarczego. Jego zdaniem Unia Europejska powinna pilnie dostosować swoje mechanizmy ochrony gospodarczej do obecnych realiów geopolitycznych i gospodarczych. Szczególnie istotne jest wypracowanie długoterminowego modelu zapewniającego konkurencyjność strategicznych sektorów. Bielecki zaznaczył również, że Europa traci na znaczeniu jako poważny partner na arenie międzynarodowej, a jej administracja powinna szybciej podejmować niezbędne reformy. Problemy dotykają nie tylko przemysłu chemicznego - dotyczą również motoryzacji, bankowości i innych kluczowych sektorów, co świadczy o strukturalnych słabościach zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej.
Podczas uroczystego otwarcia nie zabrakło również głosu administracji publicznej. W pierwszej części debaty strategicznej "Bezpieczeństwo, Konkurencyjność, Przyszłość" moderowanej przez Prezesa Zielińskiego udział wzięli: Krzysztof Hetman i Dariusz Joński, Posłowie do Parlamentu Europejskiego, Miłosz Motyka, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska oraz Waldemar Sługocki, Poseł na Sejm RP, Wiceprzewodniczący Komisji Gospodarki i Rozwoju. Uczestnicy dyskusji wskazali, że przemysł chemiczny powinien być traktowany nie tylko jako motor wzrostu, lecz także jako element odporności strategicznej Unii Europejskiej. Zgodzili się, że cele klimatyczne muszą być realizowane w sposób, który nie osłabia konkurencyjności europejskiej gospodarki, a powrót do idei reindustrializacji staje się koniecznością. Zwrócili również uwagę na potrzebę większej przewidywalności i trwałości zasad regulacyjnych - zmiany powinny być wprowadzane konsekwentnie, a nie w ramach krótkoterminowych decyzji politycznych. Politycy podkreślili również, że skuteczniejsze podejście do transformacji powinno opierać się na zachętach,
a nie zakazach.
W drugiej części debaty wzięli udział: Katarzyna Byczkowska, Dyrektorka Zarządzająca, BASF Polska, Witold Literacki, Wiceprezes Zarządu ds. Korporacyjnych, Orlen oraz Artur Kucia Dyrektor Departamentu Klienta Strategicznego - Przemysł Ciężki i Wydobywczy, PKO Bank Polski. Moderatorem dyskusji był Marcin Jędrzejewski, Senior Advisor, Boston Consulting Group. Uczestnicy podkreślali, że cele klimatyczne UE muszą iść w parze z przewidywalnymi regulacjami i realnym wsparciem. Zwrócili uwagę na potrzebę rewizji wybranych przepisów oraz zapewnienia dostępu do skutecznych narzędzi finansowych i inwestycyjnych.
Innym kluczowym punktem agendy była prezentacja "We cannot wait for the 'End of Uncertainty’ - Decision time is now for the Chemical Industry in Europe", którą na otwarcie drugiego dnia Kongresu wygłosił Luca Raffellini, Executive Director of the European Chemical Consulting Team, S&P Global. Ekspert podkreślił, że sytuacja europejskiego przemysłu chemicznego jest poważna - problemy strukturalne narastały jeszcze przed najnowszymi zawirowaniami geopolitycznymi. Produkcja chemikaliów w UE-27 wykazuje trwały trend spadkowy od 2021 r., a wyceny rynkowe firm chemicznych odzwierciedlają coraz bardziej pesymistyczne oczekiwania inwestorów. Głównym problemem jest nadmiar globalnych mocy produkcyjnych, szczególnie w Azji. Nadpodaż etylenu w stosunku do zapotrzebowania zmusza europejskich producentów do zamykania mniej efektywnych krakerów. Ekspert zaznaczył także, że transformacja ku neutralności klimatycznej będzie wymagać dekarbonizacji całego łańcucha wartości i wskazał przykłady technologii, które mogą się do tego przyczynić: od biopochodnych surowców, przez wykorzystanie wodoru i CO₂, po recykling plastiku i elektryfikację procesów petrochemicznych. Jego zdaniem polityka i regulacje pozostają kluczowymi czynnikami wpływającymi na decyzje inwestycyjne w branży chemicznej.
Szczególną uwagę zwróciły również dyskusje w formule okrągłego stołu - nowego formatu rozmów, którego na Kongresie Polska Chemia wcześniej nie było. W rozmowie w ramach okrągłego stołu "CBAM pod lupą - jak wzmocnić ochronę przemysłu?" wzięli udział: Ignacy Niemczycki, Sekretarz Stanu, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Łukasz Błoński, Kierownik Działu Regulacji UE i Spraw Międzynarodowych, Orlen, Sławomir Dybczak, Dyrektor Sprzedaży, Tele-Fonika Kable, Olga Dzilińska-Pietrzak, Manager ds. Regulatory Affairs, Towarowa Giełda Energii, Adam Gniazdowski, Government & Regulatory Affairs Manager, Qemetica, Robert Jeszke, Zastępca Dyrektora ds. Zarządzania Emisjami, Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy oraz Andrzej Skolmowski, p.o. Prezesa Zarządu, Grupa Azoty. Moderatorem był dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu, Polska Izba Przemysłu Chemicznego. Prelegenci poruszyli temat wyzwań związanych z obecnym kształtem mechanizmu CBAM.
